sigara ve buerger hastalığı

Sigara ve Buerger Hastalığı

Buerger Hastalığı Nedir?

Özellikle genç yaştaki bireyleri etkileyen, onların yaşamlarını alt üst eden, ekonomik ve sosyal anlamda toplumu olumsuz yönde etkileyen bir hastalıktan, buerger hastalığından bahsetmek istiyorum.

Nedir bu hastalık ?

Buerger hastalığı, kayıtlara göre ilk kez 1879 yılında, Avusturya’da Felix von Winiwarter tarafından rapor edilmiştir. 1908 yılına dek hastalığın tıbbi anlamda tanımlaması tam olarak yapılmamıştır. Bu dönemde, Dr. Leo Buerger tarafından 11 hastanın verilerinin incelenmesi sonucunda New York’ta hastalığın tanımlaması yapılarak, tıbbi literatüre girmesi sağlanmıştır.

Buerger Hastalığı – Tromboangiitis Obliterans

Buerger hastalığı, seyrek gözlenen; hem atar hem de toplardamarları tutan bir hastalıktır. Bacaklarda gözlendiği gibi kollarda da gözlenir. Hastalık, tutulan damarlarda iltihabi olay (inflammasyon) ve buna eşlik eden ufak pıhtılaşmalar (mikro trombus) ile seyreder.

Oluşan damar değişikliklerinin sonucunda; cilt ve ciltaltı dokularda dolaşım bozukluğu gelişmeye başlar. Hastalığın ilerlemesi sonucunda ise genellikle dolaşımın bozulduğu bu zeminde gangren ve daha sonra enfeksiyon gelişir.

Buerger Hastalığı: Kimlerde Karşımıza Çıkar?

Daha sık olarak erkeklerde karşımıza çıkar. Eskiden kadınlarda az görülme nedeni ,sigara kullanan kadın sayısının azlığıydı. Oysa günümüzde bu hastalığa yakalanan kadın sayısında artış görülmektedir.
Buerger hastalığı, her ne kadar seyrek gözlenen bir hastalık olsa da; bölgesel farklılıklar nedeni ile örneğin Orta Doğu ve Uzak Doğu ülkelerinde daha sık karşımıza çıkmaktadır. Gözlenme oranı 8 -12 kişi/100000 dir. Bu durumun tersine, Amerika Birleşik Devlet’lerinde ise daha seyrek gözlenmektedir.

Buerger hastalığının tipik bir özelliği; 40 yaşın altındaki erkeklerde daha sık gözlenmesidir.
Hastalık ilk olarak, el ve ayak parmaklarında gözlenir. Daha sonra, hastalığın ilerlemesi ile tutulan bölge daha geniş bir alana yayılır.

buerger hastalığı
buerger hastalığı

Sigara İçmek Neden Önemli?

Buerger hastalığı; ilginç bir hastalık olup, hastaların nerede ise tamamı sigara veya tütün ürünleri kullananlardır. Sigaranın içilmesinin yanında, tütünün çiğnenerek tüketildiği toplumlarda da hastalık genç kesimde yüksek oranda gözlenmektedir. Bu nedenle, Buerger hastalığının tedavisinde; sigaranın ve tütün ürünlerinin içilmemesi ve tütün çiğnenmemesi en önemli aşamadır. Sigara içimine ve tütün çiğnenmesine devam edilen tersi durumlarda ise parmakların veya ilgili ekstremitenin kesilmesi (amputasyonu) kaçınılmaz bir hal halini alır.

Bulgu ve Belirtileri Nelerdir?

Buerger hastaları yukarıda da bahsettiğim gibi; genç ve sigara içen erkeklerdir. Genellikle muayeneye ilk geliş yakınmaları kol veya bacaklarda ortaya çıkan dayanılmaz ağrılardır.
Bu ağrılar özellikle ilgili ekstremitenin(kol ve bacaklar) kullanıldığı durumlarda (yazı yazıldığı veya yüründüğü zaman) artarken, tersine bu eylemlerin yapılmadığı durumlarda ise ağrı azalır veya ortadan kalkar.
Genellikle hastalar, damar tıkanıklığı durumunda olduğu gibi topallayarak yürürler (klaudikasyon, claudication). Ağrılar ortaya çıktığında ise durarak rahatlamaya çalışmak oldukça tipiktir.
El üzerinde yer alan toplardamarlarda, içlerinde yer alan ufak çaplı pıhtılardan dolayı dokunmakla hassasiyet veya ağrı mevcut olabilir.

Bununla birlikte, bu hastaların, genel olarak tutulan bölgede el veya ayaklarda cilt ısıları düşüktür (el ve ayak soğumasının nedenleri).
Yine, ellerin tutulduğu hastalarda parmak uçlarında renk değişimi, solukluk gözlenebilir
(Raynaud Fenomeni). Hastalığın ilerlemiş olduğu durumlarda ise, en sık el veya ayaklarda gözlediğimiz açık yaralar (ülser) karşımıza çıkmaktadır.

Neden Olur? Risk Faktörleri Nelerdir?

Buerger hastalığının tam olarak neden oluştuğu konusunda halen bir fikir birliği mevcut değildir.
Buerger hastalığına bağlı olarak atar ve toplardamarlar içerisinde oluşan ufak çaplı pıhtılar (tıkaç) nedeni ile bozulmuş olan cilt ve ciltaltı dolaşımına bağlı olarak bu bölümler yeterli miktarda oksijen ve besin maddelerini kan yolu ile sağlayamazlar. Bunun sonucunda da, metabolik olayların yön değiştirmesi ile ağrı, el ve ayak parmaklarında incelme gözlenir.

Buerger hastalığı, yoğun olarak sigara (pipo,sigar ve puro dahil) içenlerde (günde 10 adet veya fazlası) yüksek oranda gözlenen bir hastalıktır. Gözlenme riski, el ile sigara sarılanlarda (filtresiz) daha da yüksektir.
Hastalık, ilginç olarak tütün çiğnenmesinin yoğun olarak gözlendiği bölgelerde de karşımıza çıkmaktadır. Buna bağlı olarak, hastalığın daha çok tütün ve tütün içeren maddelere karşı gelişen bir duyarlılığa bağlı olduğu düşünülmektedir. Bunun sonucunda da hassas ve tutulan damar içerisinde damar yüzeyini döşeyen hücrelerde önce şişme ve daha sonra ise pıhtılaşma ile beraber tıkanma gözlenmektedir.

Tedavisi Nedir, Nasıl Yapılır?

Buerger hastalığı olan her hasta için, tedavinin en temel noktası; sigara ve sigara ürünlerinin içilmesinin (solunmasının) ve tütün çiğnenmesinin hemen bırakılmasıdır. Bu tedavide ki en önemli ayrıntıdır. Diğer tedavi yöntemleri uygulanırken, tersine sigara içilmesi veya tütün çiğnenmesi durumunda etkili bir tedavinin sağlanması imkansızdır.
Sigarayı azaltsam olur mu veya ben zaten çok az içiyorum gibi yaklaşımlar; tedavinin sonuçsuz kalmasında oldukça etkilidir.

Buerger Hastalığı ve Sigara

Sigara ve buerger
Sigara ve buerger

Tedavide Diğer Seçenekler Nelerdir?

Hastalığın tedavisinde uygulanan diğer tedavi yöntemleri, temel olarak bölgesel kan akımını arttırmaya yöneliktir. Bu amaçla;
• Kan damarlarını genişleten ve bölgesel kan akımını arttıran ilaçlar (prostoglandinler),
• damarlar içerisinde oluşmuş olan ufak çaplı pıhtıların eritilmesini sağlayan ilaçlar (antikoagülanlar),
• Bacaklara dışarıdan belli aralıklarla, değişken miktarda basınç uygulayan ve bölgesel kan akımını arttırmayı hedefleyen pnomatik çorap sistemleri,
• hiperbarik oksijen uygulaması,
• omuriliğin elektriksel olarak uyarılması,
• omurilik bölgesine yakın sinirlerin (sempatik) bölgesel olarak çıkarılması ve kan akımının arttırılması
• bölgesel olarak yeni damar oluşumunu tetikleyen anjioneogenezis (halen araştırma aşamasında olan bir yöntemdir, tedavide etkili olduğuna dair bilimsel veriler henüz değerlendirilme aşamasındadır)
• gangrene veya nekroze bölgenin çıkarılması (rezeksiyonu) kullanılmaktadır.

Buerger Hastalığı: Hastaların Dikkat Etmesi Gerekenler

Bu  hastalık, bölgesel kan dolaşımını olumsuz olarak etkileyen bir hastalık olduğu için; özellikle bacaklarda parmakların bakımı, hiyjeni oldukça önemlidir.
Kan akımının bozulmuş olmasına bağlı olarak, gelişen bir yaranın iyileşmesi oldukça güçtür. Yaranın, gelişmeden önleminin alınması çok önemlidir.
Eğer yara gelişirse, yaranın gerekli olan bakımının yapılması, antibiyotik tedavisi, uygun pansumanlar öncelikli olarak yapılacaklardandır.
Buerger hastaları için, ayak bakımı konusunda özellikle bilgi verilmelidir.
Tırnakların dipten kesilmemesi, ayak mantarlarının tedavisi bunlardan birkaçıdır.
Son olarak, eğer ağız hijyeniniz bozuk veya diş eti hastalığı mevcutsa; bir diş hekimine muayene olmanızı öneririm.
Sigara ve sigara dumanından uzak sağlıklı günler dileğiyle.

Yrd. Doç. Dr. Yakup Eroğlu
Yrd. Doç. Dr. Yakup Eroğlu
Paylaş:
Share

Bir yanıt yazın

E-posta adresiniz yayınlanmayacak. Gerekli alanlar * ile işaretlenmişlerdir

Bu site, istenmeyenleri azaltmak için Akismet kullanıyor. Yorum verilerinizin nasıl işlendiği hakkında daha fazla bilgi edinin.